در حرکتی که موجی از انتقادهای داخلی و بین‌المللی را به‌دنبال داشت، دولت ایران موج جدیدی از اخراج افغان‌ها از ایران را آغاز کرده است. ادعای مقامات مبنی بر حفظ امنیت ملی و مقابله با نفوذ جاسوسان، بهانه‌ای برای اقدامی شده که هزاران خانواده، از جمله زنان و کودکان، را در وضعیت وخیمی قرار داده است. اگرچه تهران تأکید دارد که این تصمیم در چارچوب قوانین کشور و علیه افراد غیرقانونی است، اما نوع اجرای آن، زمان‌بندی و لحن اظهارات رسمی، سؤالات زیادی را درباره اهداف واقعی این سیاست به‌وجود آورده است.
ادعاهای امنیتی مبهم؛ آیا تابعیت افغان‌ها به‌تنهایی جرم محسوب می‌شود؟
دولت ایران اعلام کرده که عملیات اخراج افغان‌ها از ایران به منظور مقابله با تهدیدات امنیتی انجام می‌شود و برخی از افغان‌ها را به جاسوسی برای اسرائیل متهم کرده است. با این حال، هیچ سند رسمی و قابل راستی‌آزمایی در اختیار افکار عمومی یا نهادهای مستقل قرار نگرفته که بتواند این ادعاها را اثبات کند.
در چنین شرایطی، برخی تحلیل‌گران معتقدند که نحوه گزارش‌دهی رسانه‌های دولتی ایران، تصویری کلیشه‌ای و خطرناک از مهاجران افغان ترسیم کرده که ممکن است زمینه‌ساز اقدامات تبعیض‌آمیز گسترده‌تری شود. وقتی یک ملیت به خودی خود نشانه‌ای از تهدید تلقی می‌شود، خطر آنجاست که هر افغان صرف‌نظر از موقعیت یا رفتار خود، هدف برخورد قرار گیرد.
صحنه‌های تلخ از مرزها؛ از پناهنده جنگ‌زده تا متهم به تروریسم
گزارش‌های میدانی از مناطق مرزی مانند زابل و تایباد حاکی از برخوردهایی است که بسیاری از نهادهای حقوق بشری آن را تحقیرآمیز و غیرانسانی توصیف کرده‌اند. خانه‌هایی که نیمه‌شب مورد یورش قرار گرفته‌اند، ضبط اموال، بازداشت‌های گروهی و انتقال مهاجران در کامیون‌های بسته از جمله مواردی است که در روند اخراج افغان‌ها از ایران گزارش شده است.
بسیاری از افغان‌هایی که اکنون به اجبار بازگردانده می‌شوند، کسانی هستند که برای فرار از جنگ، افراط‌گرایی و فقر به ایران پناه آورده بودند. این‌که این افراد ناگهان به جاسوس یا خطر امنیتی تبدیل می‌شوند، بدون امکان دفاع یا محاکمه‌ای عادلانه، پرسشی است که پاسخ روشنی ندارد. آیا نظام تصمیم‌گیری ایران توان تمایز میان پناهجو و خرابکار را از دست داده؟ یا شاید اهداف دیگری در پس پرده این سیاست‌ها نهفته است؟
مطالعه بيشتر : جزئیات قرارداد رشفورد با بارسلونا؛ انتقالی که بازار نقل‌وانتقالات را شوکه کرد!
واکنش بین‌المللی ضعیف و سکوت معنادار طالبان
عملیات اخراج افغان‌ها از ایران واکنش‌هایی از سوی نهادهای بین‌المللی در پی داشت. کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان نگرانی جدی خود را نسبت به این اخراج‌های اجباری ابراز داشته و خواستار توقف فوری آن شده است. عفو بین‌الملل نیز نسبت به تبعیض نژادی هشدار داده و این اقدامات را زمینه‌ساز بحران انسانی دانسته است.
با این حال، واکنش دولت طالبان نسبت به سرنوشت اتباعش در ایران بسیار محتاطانه و مبهم بوده است. بسیاری از تحلیل‌گران سکوت طالبان را به وابستگی مالی و سیاسی آنان به ایران نسبت داده‌اند. از سوی دیگر، دولت‌های منطقه‌ای و جهان عرب نیز تاکنون واکنش ملموسی نشان نداده‌اند، گویی که هزاران خانواده بی‌سرپناه تنها عددهایی خاموش در آمار مهاجرت هستند.
