حاشیه‌نشینی یکی از معضلات جدی در جمهوری اسلامی ایران است که طی سال‌ها به شدت گسترش یافته و به موضوعی بحرانی تبدیل شده است. بر اساس گزارش، “حدود ۶.۵ تا ۷ درصد جمعیت ایران امروز در حاشیه شهرها زندگی می‌کنند” و این واقعیت تلخی از وضعیت نگران‌کننده اجتماعی و اقتصادی کشور ماست.
وضعیت حاشیه‌نشینی در استان‌های مختلف
عبدالرضا گلپایگانی، معاون وزیر راه و شهرسازی، در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایلنا به وضعیت حاشیه‌نشینی در استان‌های مختلف اشاره کرد و گفت: “استان‌های خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، خوزستان و تهران” در این زمینه بحرانی‌تر هستند. او همچنین به رشد حاشیه‌نشینی در مناطق مختلف تهران، از جمله دره اسلام‌آباد و دره فرحزاد، اشاره کرد و گفت که حاشیه‌نشینی وارد محدوده شهر تهران شده است.
دلایل گسترش حاشیه‌نشینی
کارشناسان همواره به تجمع امکانات و مراکز کسب و کار در شهرهای بزرگ اشاره کرده‌اند. اما گلپایگانی علت اصلی گسترش حاشیه‌نشینی در استان‌های شرقی را “خشکسالی” دانسته و اعلام کرد که این مشکل در ۳۰ الی ۴۰ سال گذشته به طور مستمر بزرگ‌تر شده است. این نشان‌دهنده ناکارآمدی دولت در حل مشکلات اساسی کشور است.
آمارهای نگران‌کننده
در حالی که آمار دقیقی از میزان حاشیه‌نشینی در حال حاضر ارائه نشده است، گزارشات قبلی نشان می‌دهد که «بیش از یک میلیون نفر» در «چهار شهر زابل، زاهدان، چابهار و ایرانشهر» در استان سیستان و بلوچستان حاشیه‌نشین هستند. همچنین، سازمان بهزیستی ایران در سال ۱۳۹۵ تعداد حاشیه‌نشینان را بین “۱۲ تا ۱۳ میلیون نفر” و در سال ۱۳۹۷ حدود «۱۹ میلیون نفر” اعلام کرده بود.
حاشیه‌نشینی نه تنها به عنوان یک مشکل اجتماعی و اقتصادی در جمهوری اسلامی ایران شناخته می‌شود، بلکه به یک چالش بزرگ برای آینده کشور تبدیل شده است. برای حل این معضل نیاز به تدابیر اساسی و برنامه‌ریزی‌های جامع وجود دارد تا بتوان شرایط زندگی افراد حاشیه‌نشین را بهبود بخشید.
نیاز به راهکارهای اساسی
برای مقابله با معضل حاشیه‌نشینی در جمهوری اسلامی ایران، ضروری است که دولت و نهادهای مربوطه اقداماتی جدی و مؤثر اتخاذ کنند. این اقدامات باید شامل برنامه‌ریزی‌های اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی باشد که به بهبود شرایط زندگی حاشیه‌نشینان کمک کند. همچنین، توجه به توسعه پایدار و توزیع عادلانه منابع در مناطق مختلف کشور می‌تواند به کاهش فشارها بر مناطق شهری و جلوگیری از رشد حاشیه‌نشینی کمک نماید. در نهایت، ایجاد فرصت‌های شغلی و تسهیل دسترسی به خدمات عمومی از جمله آموزش و بهداشت، می‌تواند نقش مهمی در بهبود وضعیت حاشیه‌نشینان ایفا کند و به تحقق عدالت اجتماعی نزدیک‌تر شود.
