مهاجرت شهروندان افغانستان به ایران پس از قدرت گرفتن طالبان، به‌طور گسترده‌ای مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. روایت‌ها از این موضوع اغلب متناقض و گاه اغراق‌آمیز بوده و مقام‌های جمهوری اسلامی ایران به‌خصوص به‌دنبال توجیه مشکلات اقتصادی کشور، حضور این مهاجران را عامل بی‌ثباتی اقتصادی معرفی می‌کنند. در واقع، دولت ایران به‌تازگی از اخراج مهاجران افغانستانی خبر داده و سرنوشت افرادی که غیرقانونی وارد کشور شده‌اند، همچنان مبهم است.
افزایش مهاجرت پناهندگان افغان
ایران در سال‌های اخیر به یکی از مهم‌ترین مقاصد مهاجرتی شهروندان افغانستان تبدیل شده است. پس از تسلط طالبان بر افغانستان در سال ۱۴۰۲، موج جدیدی از مهاجرت پناهندگان به ایران شکل گرفته است. دولت ایران بارها به‌صورت رسمی اعلام کرده که توانایی پذیرش این مهاجران را ندارد و در واکنش به این روند، اقدامات متعددی از جمله ایجاد دیوار مرزی و اخراج مهاجران غیرقانونی را اجرا کرده است.
آمار متناقض و ادعاهای مقام‌ها
با وجود ادعاهای مقام‌های رسمی در مورد آمار مهاجران افغان، واقعیت‌ها نشان می‌دهد که این آمار اغلب به‌نحو غیرواقعی و برای توجیه سیاست‌های دولت اعلام می‌شوند. به‌عنوان مثال، “اسکندر مؤمنی”، وزیر کشور، از اخراج یک میلیون اتباع غیرمجاز خبر داده و ادعا کرده که “انسداد مرزها” در حال انجام است. در حالی که رئیس مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور اعلام کرده که در سه سال گذشته نزدیک به سه میلیون نفر از “اتباع غیرمجاز” اخراج شده‌اند، اما به دلیل شرایط سخت حاکم بر افغانستان، این افراد دوباره به ایران بازگشته‌اند.
فشارهای اجتماعی و اقتصادی
حضور گسترده مهاجران افغان به‌طور قابل‌توجهی بر هزینه‌های دولت تأثیر گذاشته است. برخی مقام‌ها ادعا کرده‌اند که جمعیت ۱۰.۵ میلیون نفره افغان‌ها در ایران، حدود هشتاد هزار میلیارد تومان یارانه دریافت می‌کنند. در این میان، برخی نمایندگان مجلس مانند “ابوالفضل ابوترابی” و “یعقوب رضازاده” آمارهایی ارائه کرده‌اند که نشان‌دهنده فشارهای مالی ناشی از حضور مهاجران است، اما این ادعاها با واقعیت‌های اقتصادی همخوانی ندارد.
موضوع مهاجرت شهروندان افغانستان به ایران پس از قدرت گرفتن طالبان، نه تنها یک مسئله اجتماعی بلکه یک چالش اقتصادی جدی برای دولت ایران محسوب می‌شود. در این شرایط، تناقض‌ها و اغراق‌ها در آمار و روایت‌ها تنها به تشدید بحران کمک می‌کند و واقعیت‌های موجود را به‌نحو بهتری نمایان نمی‌سازد.