با نزدیک شدن به موسم حج هر ساله، روایت‌های جنجالی رسانه‌ای در مورد وجود چیزی به نام حج شیعه در مقابل سنی منتشر می‌شود. مقایسه‌های تندی بین مکه و کربلا و بین مناسک سنی و زیارت شیعیان صورت می‌گیرد.
اما آیا این مقایسه واقعاً درست است؟ آیا شیعیان حج را متفاوت از سایر مسلمانان انجام می‌دهند؟ یا لفاظی‌های فرقه‌ای وجود دارد که اختلافات مذهبی را اغراق می‌کند و آنها را به یک نبرد سیاسی تبدیل می‌کند؟
یک فریضه واحد.. و لفاظی‌های فرقه‌ای که سعی در از بین بردن آن دارند
اگرچه همه مسلمانان، سنی و شیعه، به فریضه حج در مکه به عنوان یکی از ارکان اسلام اعتقاد دارند، صحنه‌های حضور شیعیان در کربلا در طول «زیارت اربعین» گاهی در رسانه‌ها و زمینه‌های سیاسی برای القای وجود یک «جایگزین شیعی» برای حج استفاده می‌شود.
در واقع، فقه شیعه به وضوح فریضه حج در مکه را به عنوان یک رکن اساسی به رسمیت می‌شناسد و هیچ فتوای مذهبی معتبری وجود ندارد که این فریضه را لغو یا جایگزین کند. مراجع ارشد مذهبی، از نجف تا قم، تأکید می‌کنند که زیارت کربلا، صرف نظر از اهمیت آن، جایگزین حج نمی‌شود.
با این وجود، این اختلافات در برخی محافل رسانه‌ای برای ساختن روایتی استفاده می‌شود که حاکی از وجود حج شیعه در مقابل سنی در جهان اسلام است.
«زیارت کربلا» در میان مناسک مذهبی و اطلاعات نادرست سیاسی
زیارت «اربعین» در کربلا، چهلمین سالگرد شهادت امام حسین، سالانه ده‌ها میلیون زائر از عراق، ایران، پاکستان، لبنان و جاهای دیگر را به خود جذب می‌کند. با این حال، این زیارت، علیرغم ماهیت معنوی‌اش، گاهی در رسانه‌ها به عنوان «زیارت شیعه» به تصویر کشیده می‌شود. در اینجا، معادله زیارت شیعه در مقابل زیارت سنی به عنوان بخشی از یک گفتمان گمراه‌کننده به نظر می‌رسد که وظیفه مذهبی را با زیارت، مناسک را با سیاست اشتباه می‌گیرد.
خطرناک‌تر اینکه، این تصویرسازی با هدف به تصویر کشیدن شیعیان به عنوان مخالفان اسلام جمعی انجام می‌شود، که کاملاً با واقعیت اعتقادی آنها در تضاد است. زیارت مکه یک وظیفه غیرقابل جایگزین است، در حالی که زیارت کربلا یا نجف مناسک عشق و وفاداری هستند که با ستون پنجم اسلام قابل مقایسه نیستند.
مطالعه بيشتر :چرا هنوز تفاوت بین اهل سنت و شیعیان در عید قربان پابرجاست؟
چه کسی مسئول ایجاد مفهوم حج شیعه در مقابل سنی است؟
این عبارت بحث‌برانگیز را نمی‌توان از درگیری‌های سیاسی در منطقه جدا کرد. در حالی که ایران، عربستان سعودی را به سیاسی کردن حج متهم می‌کند، ریاض نیز با اتهامات مشابهی علیه ایران پاسخ می‌دهد و آن را به تلاش برای ایجاد یک جایگزین آیینی متهم می‌کند.
در این زمینه، «زیارت اربعین» در حال تبدیل شدن به ابزاری سیاسی برای دامن زدن به تفرقه تحت پرچم زیارت شیعه در مقابل سنی است.
از قضا، برخی از تندروها در هر دو طرف به این گفتمان دامن می‌زنند: برخی از سنی‌ها کربلا را به عنوان جایگزینی برای مکه به تصویر می‌کشند، در حالی که برخی از شیعیان در تجلیل از این زیارت اغراق می‌کنند تا جایی که تقریباً جنبه مذهبی به خود می‌گیرد.
در فقه شیعه، چیزی به عنوان «زیارت شیعه» وجود ندارد که با زیارت مکه در تضاد باشد یا جایگزین آن شود.
با این حال، صحبت از «زیارت شیعه در مقابل سنی» یک گفتمان گمراه‌کننده است که به جای مذهبی، سیاسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وحدت زیارت همچنان پابرجاست، اما فریب فرقه‌ای آن را به عرصه‌ای برای تفرقه تبدیل می‌کند.