هفت سال پس از بن‌بست و تعلیق سیاسی، ایران همچنان در کنج انزوای بین‌المللی قرار دارد؛ به دلیل باقی ماندن در لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی (FATF). وعده‌های مکرر برای خروج از این وضعیت نفس‌گیر که رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان در جریان انتخابات بر آن تأکید کرد، به نظر می‌رسد گروگان ساختار سیاسی‌ای است که اراده‌ای برای تغییر واقعی ندارد. اما آیا ایران بدون رویارویی با ریشه‌های بحران یعنی ذات بسته و امنیتی نظام، می‌تواند از این لیست سیاه خارج شود؟
پیچیدگی واقعی یا گروگان‌گیری آگاهانه؟
با وجود شفافیت قانونی و منافع اقتصادی گسترده الحاق به کنوانسیون‌های مقابله با پول‌شویی و تأمین مالی تروریسم، مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنان با بهانه‌هایی چون «نگرانی‌های حاکمیتی» تصویب این لوایح را معلق کرده است. همه شواهد نشان می‌دهد که این تعویق، تصمیمی صرفاً سیاسی است. نظام جمهوری اسلامی، از طریق نهادهای زیر نظر رهبری، لوایح مرتبط با FATF را نه یک ضرورت ملی بلکه ابزاری در چانه‌زنی با غرب و به‌ویژه آمریکا می‌بیند و از آثار اقتصادی ویرانگر این تعویق برای مردم چشم‌پوشی می‌کند. پیامد این وضعیت، تداوم حضور ایران در لیست سیاه و تنگ‌تر شدن حلقه انزوای اقتصادی است.
لیست سیاه؛ محصول مماشات با نهادهای سایه‌نشین
مخالفان FATF در دل ساختار قدرت، به‌ویژه نهادهای امنیتی و نزدیک به سپاه پاسداران، این لوایح را تهدیدی مستقیم برای شبکه‌های مالی غیررسمی خود می‌دانند. آن‌ها نیک می‌دانند که شفافیت مورد‌نیاز FATF حلقه محاصره را بر دور فعالیت‌های مالی‌شان از تهران تا بیروت، بغداد و غزه تنگ می‌کند. از همین‌رو تصویب این لوایح را مشروط به نتایج مذاکرات با آمریکایی‌ها کرده‌اند و به جای تلاش برای خروج ایران از لیست سیاه و رفع تحریم‌ها، همچنان بر حفظ راه‌های دور زدن آن پافشاری می‌کنند.
مطالعه بيشتر : ناکارآمدی جمهوری اسلامی در تأمین بنزین
اراده مردمی در برابر دیوار بسته نظام
اگرچه براساس آخرین نظرسنجی‌ها، ۸۰ درصد ایرانیان از مذاکره با آمریکا به شرط حفظ دستاوردهای هسته‌ای و موشکی حمایت می‌کنند، اما این اراده در برابر نظامی قرار دارد که سیاست خارجی را ابزاری برای حفظ بقا و نه بهبود زندگی مردم می‌داند. حتی وعده‌های انتخاباتی پزشکیان نیز در این ساختار بسته بی‌اثر خواهند بود، مگر آن‌که این انحصار شکسته شود. بدون عبور از نهادهای غیرپاسخگو و تغییر در مسیر تصمیم‌سازی، خروج ایران از لیست سیاه نه‌تنها ممکن نخواهد بود، بلکه روزبه‌روز دورتر از واقعیت به‌نظر خواهد رسید.
