زلزله ۸.۸ ریشتری روسیه تنها یک فاجعه طبیعی نبود، بلکه دروازه‌ای برای کرملین گشود تا جایگاه ژئوپولیتیکی خود را در قلب آسیا و اقیانوس آرام بازتعریف کند، در حالی که جهان در شوک از شدت و سرعت واکنش روسیه باقی مانده بود.
فاجعه‌ای طبیعی یا فرصتی استراتژیک؟
زمانی که زلزله ۸.۸ ریشتری روسیه در سواحل شبه‌جزیره کامچاتکا رخ داد، در ابتدا به نظر می‌رسید که حادثه‌ای ژئوفیزیکی عظیم است که نیاز به کمک‌رسانی فوری دارد. اما آنچه باعث شگفتی شد، سرعت فوق‌العاده واکنش دستگاه‌های روسی بود؛ نه تنها در نجات و تخلیه مردم، بلکه در فعال‌سازی هماهنگی دیپلماتیک و امنیتی با کشورهای آسیایی.
ناوهای جنگی روسیه که به بهانه امدادرسانی اعزام شدند، به پیام‌هایی صریح از قدرت‌نمایی در آب‌های اقیانوس آرام تبدیل شدند؛ چیزی که تحلیلگران را به این فکر انداخت که شاید مسکو عمداً از فاجعه‌ها برای تثبیت نفوذ منطقه‌ای‌اش استفاده می‌کند.
روسیه از زلزله ۸.۸ ریشتری روسیه سود دیپلماتیک می‌برد
ساعات کوتاهی پس از وقوع زلزله، وضعیت فوق‌العاده در سراسر شرق دور روسیه اعلام شد. اما کرملین فقط به مدیریت بحران در داخل اکتفا نکرد، بلکه با دعوت رسمی از چین، کره شمالی و هند برای تبادل اطلاعات و همکاری در امدادرسانی، ابتکار عمل را در منطقه در دست گرفت.
رسانه‌های آسیایی مستقل از «دیپلماسی زلزله‌ای» کرملین صحبت کردند. مسکو با تکیه بر زلزله ۸.۸ ریشتری روسیه موفق شد پیمان‌های قدیمی را احیا کرده و خود را به‌عنوان بازیگری مسئول و پرقدرت معرفی کند.
برخی کارشناسان ژاپنی هشدار دادند که کرملین ممکن است از این بحران برای تقویت پایگاه‌های نظامی‌اش در شرق استفاده کند؛ تغییری که می‌تواند موازنه قدرت در اقیانوس آرام را دگرگون سازد.
واکنش جهانی: استقبال محتاطانه، نگرانی‌های امنیتی
سازمان ملل واکنش روسیه به زلزله ۸.۸ ریشتری روسیه را «سریع و مؤثر» توصیف کرد و از سامانه هشدار زودهنگام این کشور تمجید نمود. اما آمریکا سکوت اختیار کرد و ژاپن نگرانی خود را نسبت به تحرکات نظامی روسیه در نواحی آسیب‌دیده ابراز داشت.
در مقابل، کره شمالی از الگوهای جدید همکاری استقبال کرد و تحلیلگران معتقدند پیونگ‌یانگ یکی از برندگان اصلی اتحادهای تازه پس از این زلزله خواهد بود.
این تحرکات روسیه، مشابه سیاست‌های «امدادگرانه» چین پس از سونامی ۲۰۰۴ در آسیای جنوب شرقی قلمداد می‌شود.
زلزله ۸.۸ ریشتری روسیه؛ میان بازسازی و نفوذ نظامی
روسیه خیلی زود فرایند بازسازی را در شرق دور آغاز کرده و نماینده ویژه‌ای برای اجرای «برنامه احیاء» منصوب کرده است. نکته قابل‌توجه این است که بسیاری از قراردادهای بازسازی با شرکت‌هایی امضا شده که وابسته به نهادهای نظامی یا دولتی هستند.
از این منظر، زلزله ۸.۸ ریشتری روسیه می‌تواند به یک سکوی اقتصادی و نظامی جدید برای گسترش نفوذ روسیه در شرق آسیا تبدیل شود؛ همان‌طور که آمریکا پس از جنگ عراق و افغانستان از بازسازی برای تثبیت حضور خود استفاده کرد.
مطالعه بيشتر : شاه ارتش و ملت را از مونیخ گرامی داشت؛ لحظه‌ای از ادای احترام در قلب اروپا
زلزله روسیه؛ توازن جدیدی زیر آوار شکل می‌گیرد؟
در حالی که پس‌لرزه‌ها همچنان ادامه دارد، به‌نظر می‌رسد تبعات زلزله ۸.۸ ریشتری روسیه فراتر از ابعاد ژئولوژیک خواهد بود. این فاجعه، به فرصتی برای کرملین بدل شده تا با بازتعریف اتحادها و گسترش نفوذ خود، نقش تعیین‌کننده‌ای در منطقه‌ای پرتنش ایفا کند.
در غیاب واکنشی هماهنگ از سوی غرب، شاید این زلزله آغازگر توازن جدیدی باشد که از زیر آوار این فاجعه بیرون می‌آید.
