حجاب در ایران همیشه به شکل امروز نبوده است، بلکه دستخوش تحولات عمیقی شد که بیشتر ریشه در سیاست داشت تا در دین. در دورهای، پوشیدن حجاب ممنوع بود و زنان مجبور به برداشتن آن میشدند، اما امروز اجباری و با زور قانون تحمیل میشود. پس داستان این دگرگونی تاریخی چیست؟
دوران رضا شاه: زمانی که حجاب ممنوع بود
در دهه ۱۹۳۰ میلادی، رضا شاه پهلوی تلاش کرد ایران را به کشوری «مدرن» شبیه غرب تبدیل کند. در سال ۱۹۳۶ قانونی موسوم به «کشف حجاب» صادر شد که بر اساس آن، پوشیدن حجاب در اماکن عمومی ممنوع گردید و حتی پلیس موظف شد آن را از سر زنان در خیابان بردارد.
هدف آشکار، تقویت چهره ایران بهعنوان کشوری پیشرفته بود، اما این اقدام خشم گستردهای را برانگیخت. بسیاری از زنان سالها خانهنشین شدند تا مجبور به برداشتن حجاب نشوند، بهویژه در شهرهای مذهبی و سنتی. به این ترتیب، حجاب در ایران در آن دوره از یک نماد دینی به نماد مقاومت در برابر سیاستهای حکومت تبدیل شد.
انقلاب اسلامی: وارونه شدن گذشته
با سقوط حکومت شاه در سال ۱۹۷۹ و به قدرت رسیدن آیتالله خمینی، اوضاع کاملاً دگرگون شد. این بار حجاب نهتنها ممنوع نبود، بلکه در زندگی عمومی اجباری شد. جمهوری اسلامی قوانینی سختگیرانه وضع کرد که همه زنان، چه مسلمان و چه غیرمسلمان، را ملزم به رعایت حجاب در ادارات و خیابانها میکرد.
به این ترتیب، حجاب در ایران از یک مسئله اجتماعی به یک شعار سیاسی تبدیل شد. نظام اسلامی آن را ابزاری برای مقابله با «غربزدگی» و حفظ هویت دینی معرفی کرد. مخالفت با حجاب دیگر تنها یک انتخاب شخصی نبود، بلکه اقدامی سیاسی و ضدحکومتی تلقی میشد.
حجاب در ایران امروز: نمادی از کشمکش
پس از بیش از چهار دهه اجبار، حجاب در ایران همچنان موضوع جدل و تنش عمیق است. در حالیکه حکومت آن را خط قرمزی غیرقابل مذاکره میداند، بسیاری از زنان آن را محدودیتی برای آزادی فردی تلقی میکنند.
رخدادهای اخیر پس از مرگ مهسا امینی در سال ۲۰۲۲ بار دیگر این مناقشه را شعلهور کرد. تظاهرات گسترده نشان داد که مخالفت با حجاب دیگر یک حرکت فردی نیست، بلکه جنبشی اجتماعی برای آزادی و برابری است. به این ترتیب، حجاب در ایران به خط تماس میان حکومت و جامعه، و میان گذشته و آینده تبدیل شده است.
مطالعه بيشتر : محاکمهای مبهم با حکم اعدام: ایران یک شهروند را به جاسوسی برای اسرائیل متهم کرد
داستان حجاب در ایران نشان میدهد که چگونه یک تکه پارچه میتواند به میدان نبرد سیاسی و اجتماعی بدل شود. روزگاری ممنوع بود، سپس با زور تحمیل شد، و در این میان مردم ایران تغییراتی را تجربه کردند که بیشتر بازتاب قدرت سیاسی بود تا باورهای واقعی جامعه. امروز نیز این کشمکش همچنان ادامه دارد و با هر اعتراضی که شعار آزادی سر میدهد، رنگ تازهای به خود میگیرد
