در تحولی جدید که می‌تواند سایه‌ای سنگین بر روابط پرتنش میان پکن و واشنگتن بیندازد، اعلام شد که دستگیری دانشمند چینی در آمریکا در فرودگاه لس‌آنجلس صورت گرفته است؛ جایی که مأموران امنیتی به محض ورود او به کشور، به دلیل مظنون بودن به حمل مواد بیولوژیکی حساس، اقدام به بازداشت وی کردند. مقامات ایالات متحده این حادثه را به عنوان «نقض احتمالی امنیت زیستی» توصیف کرده‌اند. از سوی دیگر، چین هرگونه دخالت رسمی در محتوای همراه این دانشمند را تکذیب کرده است؛ مسئله‌ای که گمانه‌زنی‌ها در مورد ابعاد سیاسی و امنیتی این ماجرا را افزایش داده است.
جزئیات عملیات دستگیری دانشمند چینی در آمریکا؛ بازرسی، ظن امنیتی و ورود FBI
بر اساس تحقیقات اولیه، دانشمند چینی که سابقه همکاری با مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان را داشته، به دعوت یک دانشگاه پژوهشی در ایالت کالیفرنیا وارد خاک آمریکا شد. اما طبق گزارش وزارت امنیت داخلی ایالات متحده، در چمدان‌های وی نمونه‌هایی از مواد زیستی نادر کشف شده که ثبت و اعلام نشده بودند.
مقامات اعلام کردند که دستگیری دانشمند چینی در آمریکا پس از دریافت یک هشدار اطلاعاتی صورت گرفته و تحقیقات نشان می‌دهد که ممکن است این اقدام بخشی از یک تلاش غیرقانونی برای انتقال داده‌ها یا نمونه‌های حساس زیستی از چین باشد. بازجویی‌ها توسط دفتر تحقیقات فدرال (FBI) ادامه دارد و احتمال می‌رود این فرد با اتهاماتی در حوزه امنیت ملی مواجه شود.
علم یا جاسوسی؟ پرونده‌ای جدید در نبرد زیستی میان قدرت‌ها
حادثه دستگیری دانشمند چینی در آمریکا نخستین مورد از این دست نیست؛ پیش‌تر نیز شاهد موارد مشابهی از اخراج پژوهشگران و قطع روابط دانشگاهی میان آمریکا و چین بوده‌ایم. اما این بار، موضوع در بستری سیاسی و بسیار حساس‌تر اتفاق افتاده است؛ چرا که رقابت قدرت‌ها بر سر فناوری‌های زیستی، هوش مصنوعی و واکسن‌ها شدت گرفته است.
کارشناسان معتقدند این حادثه ممکن است تنها یک مورد فردی نباشد، بلکه بخشی از یک «جنگ سرد بیولوژیکی» غیررسمی میان چین و ایالات متحده باشد. در چنین فضایی، دستگیری دانشمند چینی در آمریکا تبدیل به رویدادی راهبردی شده است که باید آن را نه فقط از منظر رسانه‌ای، بلکه از دیدگاه ژئوپولیتیک تحلیل کرد.
پیامدهای دیپلماتیک: اعتراض پکن و هشدار واشنگتن
وزارت خارجه چین در واکنش به این حادثه، با انتشار بیانیه‌ای خشم‌آلود اعلام کرد که بازداشت این شهروند چینی «غیرقانونی» و مصداق هدف‌گیری تبعیض‌آمیز دانشمندان چینی در خارج از کشور است. در مقابل، واشنگتن تأکید کرده که دستگیری دانشمند چینی در آمریکا بر اساس قانون و مدارک موثق صورت گرفته و هدف آن حفاظت از امنیت ملی است.
احتمال می‌رود که این رویداد باعث تنش‌های دیپلماتیک بیشتر میان دو کشور شود؛ به‌ویژه اگر مشخص شود که این دانشمند با نهادهای رسمی در چین همکاری داشته است. موضوعاتی از این دست اغلب منجر به اخراج دیپلمات‌ها، اعمال محدودیت‌های علمی و تجاری، و ایجاد بحران‌های جدید در روابط دوجانبه می‌شوند.
مطالعه بيشتر : جنگ آشکار میان ایران و اسرائیل؛ سه نشانه که جهان را به آستانه درگیری تمام‌عیار می‌کشاند
آینده این پرونده: دادگاه یا توافق پشت‌پرده؟
کارشناسان حقوقی معتقدند که سرنوشت این دانشمند چینی به نتایج آزمایش‌های علمی روی مواد کشف‌شده بستگی دارد؛ اگر مشخص شود که این مواد خطری واقعی نداشته‌اند، ممکن است پرونده صرفاً به یک سوءتفاهم علمی ختم شود. اما اگر تهدیدی برای سلامت عمومی تلقی شوند، آنگاه دستگیری دانشمند چینی در آمریکا به ماجرایی قضایی و امنیتی تبدیل خواهد شد که توجه رسانه‌ها را برای ماه‌ها به خود جلب می‌کند.
در عین حال، این احتمال نیز وجود دارد که دو کشور از طریق مذاکرات پشت‌پرده تلاش کنند این بحران را به سرعت مهار کنند؛ چراکه هر دو طرف درگیر مذاکرات تجاری و امنیتی حساسی هستند و شاید تمایلی به ایجاد بحران بیشتر نداشته باشند.
جمع‌بندی:
پرونده دستگیری دانشمند چینی در آمریکا نقطه تلاقی خطرناکی میان علم، سیاست و امنیت است. در حالی که واشنگتن از «تهدید زیستی» می‌گوید، پکن آن را «اتهام‌زنی هدفمند» می‌خواند. در میان این دو روایت، حقیقت همچنان در سایه است و سرنوشت این دانشمند ممکن است نشانه‌ای از چگونگی مدیریت آینده روابط چین و آمریکا باشد. در جهانی که علوم زیستی به یک ابزار استراتژیک بدل شده‌اند، هر اتفاقی از این دست بازتابی فراتر از مرزهای آزمایشگاه دارد.
