یک سوال در محافل سیاسی و رسانهای مطرح است: چرا ایران امروز به اخوان المسلمین نزدیکتر میشود؟ شاخصهای جدید، اتحاد خاموشی را نشان میدهند که علیرغم تناقضات ظاهری، منافع هر دو طرف را متحد میکند.
یک اتحاد قدیمی به خط مقدم بازمیگردد… چرا حالا؟
برای درک اینکه چرا ایران امروز به اخوان المسلمین نزدیکتر میشود، باید شرایط پرتنش منطقهای را در نظر بگیریم. ایران با انزوای سیاسی فزایندهای روبرو است، در حالی که اخوان المسلمین پس از از دست دادن نفوذ خود در چندین کشور عربی به دنبال جای پای جدیدی است. این همگرایی نیازها، دری را به سوی اتحادی نانوشته، مبتنی بر منافع و نه اصول، میگشاید.
اگرچه گفتمان مذهبی و اجتماعی دو طرف متفاوت است، اما هر یک در دیگری فرصتی برای جبران برخی از شکستهای استراتژیک خود میبیند.
تناقضات ایدئولوژیک… و یک اتحاد عملگرایانه
پیچیدهترین سوال: چرا ایران امروز به اخوان المسلمین نزدیکتر میشود؟ با وجود تفاوت اساسی بین پروژه «ولایت فقیه» و پروژه «حکومت گروه».
حقیقت این است که این نزدیکی کاملاً جدید نیست؛ بلکه به دههها پیش، به ویژه در مواقع آشفتگی سیاسی منطقهای، برمیگردد.
ایران اخوان المسلمین را نه به عنوان یک جنبش مذهبی، بلکه به عنوان شبکهای از نفوذ در منطقه میبیند که قادر به تأثیرگذاری بر جمعیتهای خاص و تحریک جنبشهای اعتراضی در صورت نیاز است.
چرا ایران امروز به اخوان المسلمین نزدیکتر میشود؟ پشت درهای بسته
این تحلیل نشان میدهد که دیدارها بین مقامات نزدیک به سپاه پاسداران و چهرههای وابسته به اخوان المسلمین طی دو سال گذشته، چه به صورت مستقیم و چه از طریق واسطهها، افزایش یافته است.
چرا ایران امروز با اخوان المسلمین همسو میشود؟
زیرا هر دو طرف به دنبال ابزارهای جدیدی برای مقابله با دشمنان مشترک خود، از کشورهای عربی گرفته تا ایالات متحده، هستند.
ایران در تلاش است تا قدرت نرم خود را فراتر از مرزهای شیعه گسترش دهد، در حالی که اخوان المسلمین حمایت ایران را راهی برای جبران فقدان متحدان قدیمی خود میداند.
پناهگاه سیاسی برای سازمانی که به دنبال بقا است
از دیدگاه اخوان المسلمین، پاسخ به اینکه چرا ایران امروز با آنها همسو شده است، در تمایل این گروه برای بازیابی جایگاه خود نهفته است.
ایران موارد زیر را برای آنها فراهم میکند:
- پلتفرمهای رسانهای غیرمستقیم
- حمایت سیاسی در مورد مسائل خاص
- محافظت از چهرههای تحت تعقیب در کشورهای عربی. با وجود تفاوتهای اساسی، این گروه آماده مانور برای تضمین بقای خود است.
آیا این رابطه میتواند به یک اتحاد گسترده تبدیل شود؟
تاکنون، این اتحاد محدود، انعطافپذیر و رسماً اعلام نشده است.
با این حال، شرایط منطقهای بهویژه در عراق، سوریه و یمن هر دو طرف را به یک عرصه میکشاند.
بنابراین، لحظه پاسخ واقعی به این سؤال که چرا ایران امروز با اخوان المسلمین همسو شده است، هنوز فرا نرسیده است. شاید هنوز نرسیده باشد، اما نشانههای آن به وضوح در استراتژیهای هر دو طرف در حال شکلگیری است.
ایران از اخوان المسلمین چه سودی میبرد؟
برای تهران، درک اینکه چرا ایران امروز با اخوان المسلمین همسو شده است، به سه دستاورد اصلی بستگی دارد:
۱. دسترسی به مخاطبان گسترده سنی
اخوان المسلمین دارای پایگاه فکری و دسترسی اجتماعی است که میتواند از نظر سیاسی مورد بهرهبرداری قرار گیرد.
۲. استفاده از آن به عنوان یک نقطه فشار منطقهای
این گروه از نظر ایدئولوژیک یا سازمانی – در دهها کشور حضور دارد و فضایی برای اعمال نفوذ تهران فراهم میکند.
۳. ایجاد کانالهای غیرمستقیم نفوذ
ایران، همانطور که با سایر گروههای شبهنظامی انجام میدهد، از گروههای متحد برای انتقال پیامهای خود بدون ردپای مستقیم استفاده میکند.
آیا هر دو طرف میدانند که این نزدیکی مملو از خطرات است؟
بله. هر دو میدانند که این رابطه میتواند نتیجه معکوس داشته باشد:
- کشورهای عربی این اتحاد را تهدیدی مستقیم برای ثبات میدانند.
- غرب از نزدیک هرگونه گسترش نفوذ ایران را زیر نظر دارد.
- اردوگاههای درون اخوان المسلمین، نزدیکی با «پروژه تهران» را رد میکنند.
به همین دلیل است که این اتحاد بدون به رسمیت شناختن رسمی «سکوت» میکند.
مطالعه بيشتر : آمریکا درخواستهای ۱۹ کشور را به حالت تعلیق درآورد !
نزدیکی منافع، نه ایدئولوژی.
در نهایت، پاسخ به این سوال که «چرا ایران امروز با اخوان المسلمین نزدیکی میکند؟» را میتوان در یک عبارت خلاصه کرد:
منافع مشترک در لحظهای از ضعف مشترک.
ایران خواهان نفوذ است و اخوان المسلمین خواهان بقا، و هر طرف دیگری را به عنوان “پل ضروری” برای عبور از این مرحله میبیند.
تا اطلاع ثانوی… این سوال همچنان باقی است:
آیا این نزدیکی به یک اتحاد بالفعل تبدیل میشود یا با برآورده شدن نیاز، پایان مییابد؟
