در گامی بی‌سابقه در سطح هماهنگی سیاسی میان طیف‌های مختلف اپوزیسیون ایران، شهر مونیخ آلمان در تاریخ ۲۶ ژوئیه ۲۰۲۵ شاهد امضای میثاقی برای ایران نوین به ابتکار شاهزاده رضا پهلوی بود. این بیانیه تاریخی، چهره‌هایی با گرایش‌ها و پیشینه‌های مختلف را گرد هم آورد تا نقشه‌راهی برای ایران دموکراتیک، سکولار و مدرن، فارغ از تسلط نظام فعلی، ترسیم کنند.
این میثاق در زمانی مطرح شد که بحران‌های داخلی ایران ـ از کم‌آبی گرفته تا فروپاشی آموزشی و اقتصادی ـ به اوج خود رسیده‌اند. از همین رو، سند مذکور تلاشی جدی برای وحدت دیدگاه و تعیین اصول اخلاقی و قانونی برای عبور از جمهوری اسلامی به‌حساب می‌آید.
وحدت بی‌سابقه میان جریان‌ها
این میثاق در چارچوب کنفرانس «همکاری ملی برای نجات ایران» به امضا رسید و حول چهار اصل اساسی تمرکز داشت که پایه‌های پروژه سیاسی آینده را تشکیل می‌دهند:
• حفظ تمامیت ارضی ایران
• جدایی دین از حکومت جهت تضمین بی‌طرفی نهادهای حاکم و صیانت از آزادی‌های مذهبی
• برابری کامل میان همه شهروندان فارغ از قومیت، مذهب یا جنسیت
• حق ملت ایران برای تعیین نوع حکومت آینده از طریق فرآیندهای دموکراتیک
میثاقی برای ایران نوین صرفاً یک اعلام موضع نبود، بلکه ابزاری برای هماهنگی عملی میان نیروهای اپوزیسیون با هدف ایجاد ساختاری کارآمد برای دوران گذار است.
میثاقی برای ایران نوین؛ طرحی برای نجات ملی
ویژگی برجسته میثاقی برای ایران نوین در جامعیت آن نهفته است. این سند نه محدود به یک جناح سیاسی، بلکه تلاش برای اتصال میان جریان‌های فکری و سیاسی مختلف است، از منظر درک مشترک از فوریت وضعیت و ضرورت گذار.
در این بیانیه، بر پایه‌ریزی نظامی مدنی که بر مبنای حاکمیت قانون، آزادی و عدالت اجتماعی بنا شده باشد تأکید شده و نیز خواستار تدوین قانون اساسی جدیدی شده است که منعکس‌کننده اراده مردم باشد و گردش مسالمت‌آمیز قدرت را تضمین کند.
این سند جایگزین صدای مردم نیست، بلکه مسیری است برای احترام به آن. همچنین نشانه‌ای از بلوغ سیاسی در میان اپوزیسیون است که پس از سال‌ها شکاف و پراکندگی، اکنون در قالب این متن به هماهنگی رسیده‌اند.
واکنش‌های بین‌المللی؛ استقبال و احتیاط
میثاقی برای ایران نوین واکنش‌های متفاوتی در سطح بین‌المللی به دنبال داشت. نهادهایی مانند “فریدوم هاوس” و “دیدبان حقوق بشر” از اصول درج‌شده در بیانیه استقبال کرده و آن را “سندی مترقی با رویکردی دموکراتیک و عمل‌گرایانه” توصیف کردند.
اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای رسمی از «تلاش‌ها برای پایان دادن مسالمت‌آمیز به بحران سیاسی ایران» حمایت کرد. شماری از مقامات سابق آمریکایی نیز از طرح پشتیبانی کرده و خواستار «نظارت بر روند تحولات سیاسی در ایران با امید و دقت» شدند.
در مقابل، برخی نهادهای منطقه‌ای نسبت به پیامدهای چنین تحرکاتی هشدار دادند و رسانه‌های رسمی جمهوری اسلامی آن را «نمایشی ساختگی با حمایت خارجی» خواندند تا مشروعیت آن را زیر سوال ببرند.
با این حال، ایرانیان خارج از کشور از این میثاق استقبال کردند. در شهرهایی مانند لندن، پاریس، تورنتو و برلین تجمعات حمایتی برگزار شد و خواستار ترویج اصول این سند و محافظت از آن در عرصه داخلی شدند.
مطالعه بيشتر : شاه ارتش و ملت را از مونیخ گرامی داشت؛ لحظه‌ای از ادای احترام در قلب اروپا
جمع‌بندی
در شرایطی که اپوزیسیون با پراکندگی مواجه است و بحران‌های داخلی ایران عمیق‌تر می‌شوند، میثاقی برای ایران نوین بارقه‌ای از امید برای ساختار سیاسی متحد و هدفمند در مسیر نجات ملی به‌شمار می‌رود.
این میثاق نه یک انقلاب فوری، بلکه فرایندی تدریجی است برای بازتعریف رابطه ملت و دولت، بر پایه برابری، حقوق مدنی و قدرت مشروع ناشی از مردم، نه دین.
حال این پرسش مطرح است: آیا این میثاق می‌تواند نیروهای تغییر را در داخل و خارج متحد کند؟ و آیا توان ایستادگی در برابر دستگاه سرکوب جمهوری اسلامی را خواهد داشت؟
پاسخ هنوز در راه است، اما نقطه آغاز از مونیخ و از صدایی واحد بود که گفت: «ما برای ایران نوین امضا می‌کنیم».
