درگیر شدن ایران در آموزش ارتش سودان خشم بین‌المللی را برانگیخته است؛ شواهد و گزارش‌هایی فاش می‌کنند که این حمایت‌ها به عملیات علیه غیرنظامیان منجر شده و موج گسترده‌ای از محکومیت‌ها را به دنبال داشته است.
داستان «سامی»: از سرباز تا شاهد جنایات جنگی
در یکی از روستاهای نزدیک خارطوم، «سامی» (نام مستعار) در اتاقی کوچک با نور کم، داستان خود را با صدایی آرام روایت می‌کند، از ترس اینکه کسی صدایش را بشنود. او روزی سرباز ارتش سودان بود، اما امروز یک جداشده و تحت تعقیب به اتهام «خیانت نظامی» است. سامی سه سال پیش از آغاز جنگ به ارتش پیوست، با انگیزه خدمت به میهن. اما با شعله‌ور شدن درگیری‌ها، مسیر زندگی‌اش تغییر کرد.
سامی می‌گوید: «ماجرا با ورود مربیان ایرانی به پادگان ما شروع شد. آن‌ها به ما روش‌های جنگ شهری، استفاده از پهپادها و گلوله‌های پیشرفته را آموزش می‌دادند.»
با شدت گرفتن نبردها در مناطق مسکونی، سامی دستورات صریحی از فرماندهان خود دریافت کرد: «هر تجمع غیرنظامی در منطقه عملیات به‌عنوان هدف دشمن تلقی می‌شود. هیچ سؤالی نیست، فقط شلیک کن.» این لحظه نقطه شکستن او بود. «چطور می‌توانستم به زنان و کودکان شلیک کنم؟» او با یادآوری چهره همسایگانش بغض می‌کند.
شبی، در حالی که آسمان زیر آتش توپخانه و بمباران روشن بود، سامی از فرصت استفاده کرد و از مسیر خاکی که از کودکی می‌شناخت گریخت. امروز او بین خانه‌های امن جابه‌جا می‌شود و داستانش را پنهانی برای خبرنگاران و سازمان‌های حقوق بشری تعریف می‌کند.
محکومیت گسترده سازمان‌های حقوق بشری بین‌المللی
در ۹ اوت، شورای جهانی کلیساها ارتش سودان را به دلیل ارتکاب کشتار «الأبیض» که ده‌ها غیرنظامی را به کام مرگ کشاند، محکوم کرد. در بیانیه خود، این شورا انگشت اتهام را به سمت حضور کارشناسان نظامی ایرانی نشانه رفت که به آموزش نیروهای ارتش سودان پرداخته و باعث ارتکاب جنایات بیشتر علیه غیرنظامیان و بی‌ثباتی در سودان و ایجاد بحران با کشورهای همسایه شده‌اند.
همچنین «کنفرانس کلیساهای عموم آفریقا» این جنایات را محکوم کرد و آن را تهدیدی جدی برای ثبات منطقه دانست.
سازمان «FECCLAHA» نیز که کشتار الأبیض را محکوم کرد، انگشت اتهام را به سمت ترکیه گرفت، به‌دلیل وجود پهپادهای ساخت این کشور که در گزارشی از خبرگزاری «رویترز» در تاریخ ۲ اوت فاش شده بود. این سازمان خواستار محاکمه دولت بورتسودان و همه دست‌اندرکاران این جنایت شد.
«ائتلاف ACT» هم بیانیه‌ای صادر و خواستار مداخله فوری جامعه جهانی برای توقف این جنایات و تحقیق در مورد نقش قدرت‌های منطقه‌ای، به‌ویژه ایران، در حمایت از عملیات نظامی ارتش سودان شد.
درگیر شدن ایران در آموزش ارتش سودان و دخالت ترکیه در بحران
عفو بین‌الملل تأیید کرده است که شرکت‌های ترکیه‌ای، از جمله غول صنعتی «سارسılmaz» و چند شرکت کوچک‌تر مانند «Derya Arms»، «BRG Defense» و «Dağıoğlu Silah»، اقدام به صادرات سلاح‌های کوچک، تفنگ‌ها و پوکه‌هایی کرده‌اند که احتمالاً به سلاح واقعی تبدیل شده و به دو طرف درگیری در سودان رسیده‌اند.
روزنامه «واشنگتن پست» نیز گزارش داد که شرکت دفاعی ترکیه‌ای «بایکار»، که از طریق داماد رجب طیب اردوغان ارتباط نزدیکی با او دارد، قراردادی به ارزش حدود ۱۲۰ میلیون دلار برای تأمین پهپادهای «TB2»، ایستگاه‌های کنترل زمینی و مهمات با ارتش سودان منعقد کرده و تحریم‌های آمریکا و اروپا را دور زده است.
گزارش‌های مربوط به جنگ داخلی سودان (۲۰۲۳–تاکنون) نشان می‌دهد که این تجهیزات در سال ۲۰۲۳ تحویل داده شده‌اند، در حالی که نام یک شرکت ترکیه‌ای دیگر، «Arca Defense»، نیز در تماس با فرماندهان «نیروهای پشتیبانی سریع» مطرح شده، هرچند این شرکت هرگونه فروش را تکذیب کرده است. تحلیلگران معتقدند که این کمک‌ها، به‌ویژه پهپادها و تسلیحات استراتژیک، به ارتش سودان برتری نسبی در برخی مراحل جنگ بخشیده است.
پیشینه جنایات اخیر ارتش سودان
در هفته‌های گذشته، ارتش سودان مجموعه‌ای از حملات مرگبار را انجام داده است، از جمله بمباران‌های هوایی و توپخانه‌ای بر مناطق مسکونی در خارطوم و دارفور که صدها کشته و زخمی بر جای گذاشت. گزارش‌های سازمان‌های حقوق بشری تأیید می‌کند که این حملات بین اهداف نظامی و غیرنظامی تفاوتی قائل نشده است.
گفته می‌شود ارتش سودان کشتار الأبیض را مرتکب شد که بیش از ۴۰ غیرنظامی را به قتل رساند. گزارش‌های «واشنگتن پست» و «رویترز» حاکی از آن است که کارشناسان ایرانی آموزش‌های نظامی در داخل ارتش سودان ارائه کرده و پهپادها و تجهیزات نظامی ترکیه‌ای نیز در این حملات به کار رفته است.
مطالعه بيشتر : اختلاف علنی بین سپاه پاسداران و رئیس‌جمهور پزشکیان صحنه سیاسی ایران را لرزاند
نتیجه‌گیری
این پرونده دیگر یک مسأله داخلی سودان نیست، بلکه به یک موضوع پیچیده منطقه‌ای و بین‌المللی تبدیل شده که در آن نفوذ خارجی با نقض‌های میدانی تلاقی دارد. با تداوم شواهدی از دخالت قدرت‌های منطقه‌ای مانند ایران در آموزش نیروهای متهم به ارتکاب جنایات جنگی، فشارها برای اعمال تحریم‌ها و محاکمه تمام طرف‌های درگیر افزایش یافته، به امید پایان دادن به زنجیره فجایعی که مردم سودان تجربه می‌کنند.
