اعلام طرح حذف ۴ صفر از ریال ایران بحث‌های گسترده‌ای برانگیخته است: آیا این تحول اقتصادی اعتماد به پول ملی را بازمی‌گرداند یا تنها یک اقدام آرایشی برای پنهان کردن فروپاشی مالی است؟
پشت‌پرده تصمیم حذف ۴ صفر از ریال ایران
اقتصاد ایران سال‌هاست در بحران عمیق فرو رفته است؛ از تحریم‌های بین‌المللی گرفته تا فساد اداری و ضعف سیاست‌های پولی. ریال ایران چنان سقوط کرده که مردم برای کوچک‌ترین معاملات مجبور به حمل دسته‌های کلان اسکناس هستند. در چنین شرایطی، دولت پروژه حذف ۴ صفر از ریال ایران را برای تبدیل ریال به «تومان جدید» اعلام کرده است؛ هر تومان جدید معادل ده هزار ریال قدیم خواهد بود.
هدف رسمی این اقدام کاهش حجم اعداد نجومی در معاملات روزمره و ساده‌سازی نظام مالی و حسابداری است، اما کارشناسان هشدار می‌دهند که این گام به ریشه بحران یعنی تورم افسارگسیخته و بی‌اعتمادی عمومی به پول ملی دست نمی‌زند.
آیا این تغییر بحران را حل می‌کند؟
مقامات ایران این تصمیم را بخشی از برنامه اصلاح نظام پولی می‌دانند و تأکید دارند که حذف ۴ صفر از ریال ایران حساب‌های بانکی و تراکنش‌های تجاری را ساده‌تر می‌کند.
با این حال، اقتصاددانان هشدار می‌دهند این تنها «جراحی ظاهری» است. زیرا قیمت‌ها همچنان افزایش خواهند یافت تا زمانی که تورم مهار نشود. شهروندان تفاوتی واقعی احساس نخواهند کرد مگر آن‌که سیاست‌های کلان اقتصادی تغییر کند. یکی از تحلیل‌گران این اقدام را به «کوتاه کردن مو» برای پولی بیمار تشبیه کرد، در حالی که این پول به درمانی عمیق نیاز دارد.
تجربه کشورهای دیگر: از ترکیه تا زیمبابوه
ایران نخستین کشوری نیست که چنین تصمیمی گرفته است. در سال ۲۰۰۵، ترکیه شش صفر از لیر حذف کرد، پس از سال‌ها تورم شدید. این اقدام هم‌زمان با اصلاحات گسترده اقتصادی و حمایت صندوق بین‌المللی پول صورت گرفت و در نتیجه تا حدی موفق بود و اعتماد به لیر بازگشت.
در نقطه مقابل، زیمبابوه در سال ۲۰۰۸ با تورمی هزاران درصدی، ۱۲ صفر از پول ملی خود حذف کرد. اما این اقدام شکست خورد و کشور در نهایت ناچار شد پول ملی را کنار گذاشته و به دلار آمریکا روی آورد.
این نمونه‌ها نشان می‌دهد که سرنوشت تصمیم حذف ۴ صفر از ریال ایران به اجرای اصلاحات اساسی در اقتصاد ایران بستگی دارد؛ از مبارزه با فساد و جذب سرمایه‌گذاری گرفته تا کاهش تحریم‌ها.
پیامدهای منطقه‌ای و جهانی
این تصمیم تنها به داخل ایران محدود نمی‌شود. تجارت با کشورهای همسایه و تعاملات بین‌المللی نیز از «تومان جدید» تأثیر خواهد گرفت. بانک‌ها و شرکت‌های خارجی ناچار به سازگاری با این تغییر هستند. همچنین کارشناسان می‌پرسند آیا حذف ۴ صفر از ریال ایران می‌تواند اثری بر معاملات دلاری و یورویی داشته باشد، آن هم در شرایطی که تحریم‌های آمریکا همچنان جریان تجارت خارجی ایران را فلج کرده است.
در سطح جامعه، برخی این تغییر را نشانه‌ای امیدوارکننده می‌دانند، اما گروهی دیگر آن را تلاشی برای فریب افکار عمومی و سرپوش گذاشتن بر عمق بحران اقتصادی توصیف می‌کنند.
مطالعه بيشتر : ایران و پاکستان و جاه‌طلبی‌های اقتصادی.. شراکتی در آستانه برخورد
میان امید و واقعیت
تصمیم حذف ۴ صفر از ریال ایران ایران را در نقطه‌ای حساس قرار داده است. اگر این اقدام با اصلاحات بنیادین همراه شود، شاید به تحولی تاریخی بدل گردد که اعتماد عمومی به پول ملی را بازگرداند. اما اگر تنها یک اقدام نمایشی باقی بماند، به‌زودی در ردیف دیگر وعده‌های شکست‌خورده دولت‌ها ثبت خواهد شد
