در حالی‌که جهان در تب و تاب تخفیف‌های “Black Friday” است، ایرانی‌ها نسخه خاص خود را در میان تورم سنگین تجربه می‌کنند؛ جایی‌که تخفیف‌ها به رؤیایی دور تبدیل شده‌اند.
تخفیف‌ها در کشوری بدون قدرت خرید
هر سال با نزدیک شدن به “Black Friday”، شبکه‌های اجتماعی ایران پر از تبلیغات و پیشنهادهای خرید از فروشگاه‌های جهانی می‌شود. برندهای بزرگ تخفیف‌هایی تا ۸۰ درصد اعلام می‌کنند و در همین حال، فروشگاه‌های داخلی تلاش می‌کنند با کمپین‌های کوچک‌تر، حال و هوای مشابهی ایجاد کنند.
اما پشت این هیاهو، واقعیت دیگری جریان دارد؛ بسیاری از مردم تنها تماشاگرند. تورم پی‌درپی و سقوط ارزش ریال باعث شده حتی قیمت‌های «تخفیف‌خورده» هم دست‌نیافتنی باشند.
در تهران، اصفهان یا شیراز، روی ویترین مغازه‌ها نوشته‌هایی به انگلیسی مثل “Black Friday” دیده می‌شود، اما بیشتر رهگذران فقط نگاه می‌کنند یا عکس می‌گیرند. این اتفاق دیگر جشن خرید نیست، بلکه آیینه‌ای است از فاصله میان جهانی که خرج می‌کند و جهانی که حساب هر تومان را می‌سنجد.
در ایران، تخفیف دیگر دعوت به خرید نیست؛ یادآور فاصله عمیق میان خواستن و توانستن است.
“Black Friday” دیجیتالی؛ خرید از پشت VPN
در شرایط تحریم و محدودیت‌های تجارت الکترونیک، اینترنت برای بسیاری از ایرانی‌ها تبدیل به روزنه‌ای به سوی جهان شده است. بعضی‌ها با VPN وارد سایت‌های خارجی می‌شوند تا تخفیف‌ها را ببینند، برخی دیگر به خرید کالاهای دست‌دوم داخلی روی می‌آورند تا جایگزینی برای برندهای خارجی پیدا کنند.
اما حتی در این فضای مجازی هم چالش‌ها پابرجاست. مشکل پرداخت‌های بین‌المللی و نبود کارت‌های اعتباری جهانی، باعث شده “Black Friday” برای ایرانی‌ها بیشتر یک تجربه مجازی باشد تا واقعی. کاربران لینک تخفیف‌ها را برای هم می‌فرستند و با شوخی می‌گویند: «ما فقط با چشم خرید می‌کنیم!»
با این حال، حضور دیجیتالی این رویداد قابل‌توجه است. ایرانی‌ها، همانند مردم سایر کشورها، تحت تأثیر موج مصرف‌گرایی‌اند؛ اینفلوئنسرها خریدهایشان را نمایش می‌دهند و مردم، تفاوت میان تخفیف واقعی و تبلیغات نمایشی را می‌سنجند.
مطالعه بيشتر : اثر جعفر پناهی زیر تیغ امنیتی جمهوری اسلامی پیش از کن
از دل انزوا تا آغوش جهانی‌شدن
“Black Friday” در ایران به صحنه‌ای تبدیل شده که واقعیتی فراتر از خرید و فروش را نشان می‌دهد. این رویداد، بازتابی است از رابطه ایرانی‌ها با جهان در دوران انزوای اقتصادی. در حالی‌که مردم سایر کشورها در فرهنگ مصرف غوطه‌ورند، ایرانی‌ها بیشتر ناظرند تا خریدار؛ در مشارکت نمادین حضور دارند، نه در تراکنش مالی.
با این وجود، تأثیر این پدیده بر فرهنگ خرید و تبلیغات داخلی غیرقابل‌انکار است. فروشگاه‌های ایرانی از زبان و شیوه‌های بازاریابی جهانی الهام گرفته‌اند و نسل جوان بیش از پیش با قیمت‌ها و ترندهای بین‌المللی آشنا شده است.
شاید “Black Friday” در ایران معنایی دیگر یافته؛ نسخه‌ای که در آن آرزو و امید بیشتر از واقعیت حضور دارند.
در پایان، ایرانی‌ها شاید در “Black Friday” خرید نکنند، اما معنای متفاوتش را زندگی می‌کنند: میل به پیوستن به جهانی که هر روز در حال تغییر است، و تلاشی کوچک برای لمس حس انتخاب، حتی اگر فقط روی یک صفحه نمایش باشد
