دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین ایالات متحده که به اتخاذ تصمیم‌های جنجالی و سیاست‌های غیرقابل پیش‌بینی شهره است، این‌بار با اظهارنظری درباره تغییر نام خلیج فارس بار دیگر در مرکز توجه قرار گرفته است. او در پاسخ به پرسشی درباره احتمال جایگزینی عنوان تاریخی این آبراه با نام «خلیج عربی» گفت که هنوز تصمیمی نگرفته، اما این موضوع را در جریان سفرش به عربستان، قطر و امارات بررسی خواهد کرد. همین اظهار نظر کوتاه، موجی از واکنش‌ها را در رسانه‌ها و محافل سیاسی خاورمیانه، به‌ویژه در ایران، برانگیخته است.
ابهام سیاسی یا بازی دیپلماتیک بر سر تغییر نام خلیج فارس؟
ترامپ در یک کنفرانس خبری در کاخ سفید اعلام کرد که هنوز در مورد استفاده از عنوان «خلیج عربی» یا حفظ نام تاریخی «خلیج فارس» به تصمیم نهایی نرسیده است. او با تاکید بر این‌که “نمی‌خواهد کسی را آزرده کند”، گفت که موضوع تغییر نام خلیج فارس را با مشاوران امنیت ملی و متحدان منطقه‌ای خود بررسی خواهد کرد.
اظهارات او در شرایطی بیان می‌شود که قرار است در آینده‌ای نزدیک به سه کشور مهم حوزه خلیج فارس، یعنی عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی سفر کند. به باور ناظران، این احتمال وجود دارد که ترامپ بخواهد با چنین اقداماتی، حمایت نمادین این کشورها را در قبال ایران یا منازعات منطقه‌ای دیگر، جلب کند. اما در مقابل، طرح چنین ایده‌هایی می‌تواند پیامدهای ژئوپلیتیکی و فرهنگی عمیقی داشته باشد.
واکنش تند ایران؛ تغییر نام خلیج فارس یعنی تحریف تاریخ
در پی این سخنان، مقامات ایرانی به شدت واکنش نشان دادند. وزارت خارجه ایران در بیانیه‌ای اعلام کرد هرگونه تلاش برای تغییر نام خلیج فارس، تحریف آشکار تاریخ و تعرض به هویت فرهنگی و جغرافیایی ایران است.
رسانه‌های رسمی ایران نیز این اقدام احتمالی را بخشی از پروژه «عرب‌سازی جغرافیا» توصیف کرده‌اند. رضا پهلوی، ولیعهد پیشین ایران، نیز در توییتی نوشت: «خلیج فارس بخشی از هویت ماست، نه واژه‌ای قابل چانه‌زنی در معاملات سیاسی.»
در سطح افکار عمومی، کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی با هشتگ‌هایی چون #خلیج_فارس و #PersianGulf به مخالفت با این اقدام پرداختند و آن را «خط قرمز ملی» خواندند. هم‌زمان، برخی اساتید تاریخ در دانشگاه‌های ایران و اروپا هشدار دادند که هرگونه تغییر نام خلیج فارس می‌تواند باعث مخدوش شدن اسناد بین‌المللی و تاریخی شود.
پیامدهای منطقه‌ای تغییر نام خلیج فارس؛ آیا ترامپ بذر بی‌ثباتی می‌کارد؟
تحلیل‌گران معتقدند که طرح چنین موضوعی از سوی ترامپ، حتی اگر صرفاً در حد اظهارنظر باقی بماند، می‌تواند تبعات گسترده‌ای در منطقه داشته باشد. تغییر نام خلیج فارس نه‌تنها بر فضای رسانه‌ای و هویتی کشورهای منطقه تأثیر می‌گذارد، بلکه ممکن است زمینه‌ساز تنش‌های تازه‌ای میان ایران و دولت‌های عربی شود.
برخی کارشناسان، این موضع ترامپ را تلاشی برای «امتیازگیری» از کشورهای عربی در قبال ایران می‌دانند؛ کشورهایی که مدت‌هاست بر استفاده از واژه «خلیج عربی» اصرار دارند.
اما چنین اقدامی نه‌تنها می‌تواند روابط واشنگتن با تهران را به سطح جدیدی از تنش برساند، بلکه ممکن است نوعی بازنگری در نظم منطقه‌ای تلقی شود و حتی به اعتراضات جهانی از سوی نهادهای تاریخی و علمی بیانجامد.
مطالعه بيشتر : افشای ۱۷ پرونده جاسوسی به نفع ایران توسط شاباک
نتیجه‌گیری
در شرایطی که منطقه خاورمیانه بیش از هر زمان دیگری به ثبات و گفت‌وگو نیاز دارد، طرح مسئله‌ای حساس چون تغییر نام خلیج فارس می‌تواند همچون جرقه‌ای در انبار باروت عمل کند. تصمیم نهایی ترامپ در این‌باره نه‌تنها پیامدهای سیاسی، بلکه تأثیراتی روانی و فرهنگی بر افکار عمومی خواهد داشت. از نگاه بسیاری، این نام فقط یک عبارت جغرافیایی نیست؛ بلکه بازتابی از تاریخ، هویت و استقلال ملی است.