در اقدامی جنجالی و بحث‌برانگیز، مقامات تهران اعلام کردند که «ایران حکم اعدام یک کارشناس رآکتورهای هسته‌ای را به اتهام جاسوسی برای اسرائیل اجرا کرده است»، که این مسئله سؤالاتی جدی را درباره سرنوشت دانشمندان و استفاده سیاسی از مفاهیم امنیت ملی ایجاد کرده است.
روزبه وادی کیست؟ دانشمند یا “جاسوس”؟
بر اساس گزارش وب‌سایت “ميزان‌آنلاين”، قوه قضاییه ایران روزبه وادی، پژوهشگر مؤسسه تحقیقات علوم و فناوری هسته‌ای وابسته به سازمان انرژی اتمی را اعدام کرده است. وادی که دارای مدرک دکتری از دانشگاه امیرکبیر بود، مقالات مشترکی با دو دانشمند برجسته یعنی عبد الحمید منوچهر و احمد ذو‌الفقاری منتشر کرده بود؛ دو نفری که بعدها در جریان جنگ اخیر ایران و اسرائیل کشته شدند.
مقامات ایرانی دلیل اجرای حکم را “جاسوسی برای موساد” اعلام کردند و مدعی شدند که وادی اطلاعات حساسی درباره دانشمندی که در جریان تهاجم اخیر اسرائیل ترور شد، درز داده بود. اما منابع بین‌المللی و نهادهای اپوزیسیون این اعدام را “تصفیه داخلی برنامه‌ریزی‌شده” توصیف کرده‌اند که هدفش خاموش کردن افرادی است که می‌توانند اطلاعات شرم‌آور برای رژیم داشته باشند، نه اجرای محاکمه‌ای عادلانه با شواهد محکم.
در چهارچوب روایت رسمی مبنی بر اینکه «ایران حکم اعدام یک کارشناس رآکتورهای هسته‌ای را به اتهام جاسوسی برای اسرائیل اجرا کرده است»، بسیاری معتقدند که این اقدام بیش از آن‌که واکنشی به تهدید واقعی باشد، پیامی تهدیدآمیز برای سایر دانشمندان و پژوهشگران است.
سازمان‌هایی مانند “دیدبان حقوق بشر” و نهادهای وابسته به سازمان ملل تاکنون سکوت اختیار کرده‌اند، در حالی که اتحادیه اروپا صرفاً ابراز نگرانی کرده و هیچ اقدام عملی صورت نگرفته است.
آیا جنگ پوششی برای حذف داخلی بود؟
حمله ۱۲ روزه اسرائیل به ایران در ژوئن گذشته نقطه عطفی در درگیری تاریخی بین دو کشور بود. عبور از “جنگ سایه” به جنگ آشکار، فرصت مناسبی برای جمهوری اسلامی فراهم کرد تا با نام امنیت ملی، تسویه حساب‌های داخلی انجام دهد.
اجرای حکم در سایه‌ی روایت “ایران حکم اعدام یک کارشناس رآکتورهای هسته‌ای را به اتهام جاسوسی برای اسرائیل اجرا کرده است”، شائبه سوءاستفاده از بحران نظامی برای حذف افراد حساس را تقویت می‌کند.
اعدام روزبه وادی بلافاصله پس از پایان جنگ، تردیدهایی درباره زمان‌بندی ایجاد کرده، به‌ویژه با توجه به اینکه هویت دانشمند مقتول همچنان اعلام نشده است. آیا وادی تنها قربانی نمایش قدرت امنیتی بود؟ و یا این اقدامی هشدارآمیز به جامعه علمی ایران بود؟
کاخ سفید در واکنش بسیار محتاطانه عمل کرده است، اما منابع غیررسمی اسرائیلی این اعدام را نشانه‌ای از “آشفتگی داخلی رژیم ایران و بی‌اعتمادی کامل به نخبگان خود” دانسته‌اند.
مطالعه بيشتر : امارات از ایران حمایت می‌کند… و تهران با انکار پاسخ می‌دهد
ایران حکم اعدام یک کارشناس رآکتورهای هسته‌ای را به اتهام جاسوسی برای اسرائیل اجرا کرده است: انتقام یا نشانه فروپاشی؟
تکرار روایت رسمی مبنی بر اینکه “ایران حکم اعدام یک کارشناس رآکتورهای هسته‌ای را به اتهام جاسوسی برای اسرائیل اجرا کرده است”، فراتر از یک اطلاعیه قضایی به نظر می‌رسد و بیشتر شبیه به تاکتیکی برای ایجاد رعب در داخل کشور است.
اعدام دانشمندی با این پیشینه و در چنین شرایط حساسی، نشان‌دهنده شکنندگی نهادهای علمی ایران در برابر اقتدار نهادهای امنیتی است. آیا هر متخصصی که روی پروژه‌ای حساس کار می‌کند، تنها با یک اتهام می‌تواند به چوبه دار برسد؟
دکتر کیوان مزدانی، پژوهشگر مقیم اروپا، در گفتگو با “اینترنشنال” گفت: «رژیم ایران تفاوتی بین دشمن خارجی و نخبگان داخلی نمی‌بیند؛ هر دو تهدیدی برای مشروعیت آن محسوب می‌شوند.»
در داخل کشور، رسانه‌های رسمی موضوع را کم‌رنگ جلوه دادند، در حالی که شبکه‌های اجتماعی پر از بحث و اعتراض، به‌ویژه در میان دانشجویان و محققان شد.
در واکنش به ماجرای “ایران حکم اعدام یک کارشناس رآکتورهای هسته‌ای را به اتهام جاسوسی برای اسرائیل اجرا کرده است”، برخی کارشناسان این اقدام را بخشی از روند گسترده‌تری برای کنترل جامعه علمی و سرکوب هرگونه صدای مستقل دانستند.
در نهایت، سؤال اصلی این است: آیا “ایران حکم اعدام یک کارشناس رآکتورهای هسته‌ای را به اتهام جاسوسی برای اسرائیل اجرا کرده است” تا یک پرونده امنیتی واقعی را ببندد؟ یا اینکه در حال گشودن فصلی از ترس و سکوت در میان نخبگان کشور است؟
