در حالی که تنش‌ها میان تهران و واشنگتن در بالاترین سطح خود در سال‌های اخیر قرار دارد، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در پیامی معنادار در شبکه اجتماعی «ایکس» از آمادگی مشروط ایران برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای با آمریکا خبر داد. این موضع‌گیری که تنها دو ساعت پس از توییت جنجالی دونالد ترامپ منتشر شد، بازتاب گسترده‌ای در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی داشته است.
حال این پرسش به‌صورت جدی مطرح شده: طرح جدید ایران با آمریکا چیست؟ آیا سخنان عراقچی نمایانگر چرخشی واقعی در سیاست هسته‌ای جمهوری اسلامی است، یا تنها تاکتیکی دیپلماتیک برای مدیریت فشارهاست؟ در ادامه به جزئیات پیام عراقچی، بازتاب‌های جهانی و تحلیل ابعاد احتمالی این “طرح جدید” می‌پردازیم.
پیام دیپلماتیک در ایکس؛ تغییر لحن یا تغییر موضع؟
عراقچی در پست خود نوشت:
«اگر رئیس‌جمهور ترامپ در تمایل خود برای دستیابی به توافق جدی است، باید لحن غیرمحترمانه و غیرقابل‌قبول خود در قبال رهبر انقلاب، آیت‌الله خامنه‌ای را کنار بگذارد و از آزار میلیون‌ها پیرو وفادار ایشان دست بردارد.»
این پیام با لحنی آشتی‌جویانه اما مشروط همراه بود؛ از یک سو به صراحت از آمادگی برای استئناف مذاکرات هسته‌ای سخن گفته شده و از سوی دیگر خطوط قرمزی نیز ترسیم شده است.
تحلیل‌گران معتقدند که این پیام تلاشی هوشمندانه برای بازگشت کنترل‌شده به میز مذاکره است، بدون آنکه نشانه‌ای از عقب‌نشینی آشکار در مواضع ایدئولوژیک جمهوری اسلامی داشته باشد. اما همچنان سؤال اصلی باقی است: طرح جدید ایران با آمریکا چیست؟
واکنش‌ها به طرح جدید ایران با آمریکا چیست؟
در پی انتشار پیام عراقچی، وزارت خارجه آمریکا در پاسخ اعلام کرد:
«واشنگتن از هر ابتکار دیپلماتیکی که به حل‌وفصل پرونده هسته‌ای ایران منجر شود استقبال می‌کند، اما رفتار واقعی تهران را ملاک قضاوت قرار می‌دهد.»
اتحادیه اروپا نیز با لحنی محتاطانه به این پیام واکنش نشان داد و اعلام کرد که هرگونه تمایل برای ازسرگیری گفت‌وگوها باید با گام‌های عملی همراه شود. چین و روسیه نیز حمایت خود را از طرح‌های جدید تهران برای بازگشت به دیپلماسی اعلام کرده‌اند.
در سوی دیگر اما رسانه‌های اسرائیلی و جریان‌های محافظه‌کار آمریکایی این پیام را نوعی «تاکتیک زمان‌خری» تلقی کرده و آن را فاقد اعتبار دانستند. برخی تحلیل‌گران معتقدند که کلیدواژه “طرح جدید ایران با آمریکا چیست؟” باید در بستری فراتر از صرفاً بازگشت به توافق هسته‌ای بررسی شود؛ چراکه ایران ممکن است در صدد طراحی چارچوبی جدید و متفاوت از برجام باشد.
طرح جدید ایران با آمریکا چیست؟ سه محور احتمالی از نگاه تحلیل‌گران
بر اساس آنچه از فضای پیام عراقچی و واکنش‌های پس از آن برمی‌آید، تحلیل‌گران سه سناریوی احتمالی برای طرح جدید ایران در نظر گرفته‌اند:
۱. مذاکرات گام‌به‌گام با تعلیق متقابل: ایران بخشی از برنامه‌های حساس هسته‌ای خود را به‌صورت موقت تعلیق کند و در مقابل آمریکا نیز بخشی از تحریم‌ها را لغو یا تعلیق کند.
2. چارچوب جایگزین برجام: تدوین توافقی جدید با ضمانت‌های اجرایی الزام‌آور برای عدم خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق، چیزی که جمهوری اسلامی بارها بر آن تأکید کرده است.
3. بازتعریف خطوط قرمز: ایران تلاش کند با نرم‌تر کردن موضع سیاسی خود (نظیر پذیرش نظارت‌های بین‌المللی بیشتر)، در مقابل، دستاوردهای اقتصادی ملموس‌تری دریافت کند.
در تمام این سناریوها، عنصر کلیدی طرح جدید ایران با آمریکا چیست؟ همچنان پرسشی باز و محل بحث باقی می‌ماند.
مطالعه بيشتر : آیا حمله آمریکا به ایران آغاز مرحله‌ای تازه در فروپاشی جمهوری اسلامی است؟
پیام یا مانور دیپلماتیک؟
پیام عراقچی اگرچه مختصر بود، اما معنای ژئوپلتیک وسیعی در بر داشت. از یک‌سو تداوم سیاست هسته‌ای ایران را همراه با شرط‌گذاری‌های ایدئولوژیک نشان می‌داد و از سوی دیگر، سیگنالی ضمنی برای بازگشت مشروط به میز مذاکرات بود.
پاسخ ایالات متحده و متحدان غربی، بیش از هر چیز به اقدامات عملی جمهوری اسلامی بستگی دارد. تا زمانی که این اقدامات از شعار به عمل نرسد، پرسش کلیدی «طرح جدید ایران با آمریکا چیست؟» همچنان بدون پاسخ باقی خواهد ماند.
